Het is het dorp met de meeste inwoners in de gemeente Cranendonck: Budel. Daarbij ligt het gemeentehuis ook hier. Daarom is het tijd om jou wat meer informatie te geven over de vorming van het dorp.
Budel is een heel oud dorp met inmiddels meer dan 9.000 inwoners. Al in de prehistorie verbleven er mensen in deze regio. De eerste geschreven teksten kwamen vele jaren later. Rond de zevende eeuw werd er gesproken over ‘villa Budilio in Texandria’. Oftewel het ‘domein Budel’ dat in het bezit van de Pepiniden en Karolingen was. Het koninklijk gezag werd aan het dorp verbonden en zo werd het domein koningsgoed.
De oudste bekende tekst is een oorkonde van Karel de Grote, waarin deze bevestigt dat zijn grootvader, die stierf in 714, bezittingen te Budel aan de abdij van Chèvremont bij Luik had geschonken. In 947 werd ook de kerk van Budel aan dit klooster geschonken. In 972 werden de bezittingen van de abdij aan het Mariakapittel van Aken overgedragen. Deze eigendomssituatie duurde tot het einde van de 18e eeuw. Omstreeks 1245 vond het kapittel van Aken Engelbert van Horne bereid om voogd te zijn over de kerkelijke goederen in Budel. Vanuit deze positie wist Van Horne steeds meer rechten in Budel te verwerven, zoals het aanstellen van schout en schepenen. Hiermee werd de basis gelegd voor de toevoeging van Budel aan Cranendonck, twee eeuwen later in 1421.
Vanaf dat moment bestond de hoge heerlijkheid Cranendonck uit de dorpen Maarheeze, Soerendonk en Gastel en Budel. De plaatsen waren verenigd in twee schepenbanken. Die van Budel en die van Maarheeze-Soerendonk-Gastel. Na 1648 werd Budel een grensplaats. Aangezien de douaneambtenaren protestant moesten zijn, ontstond een bloeiende hervormde gemeente, die van Budel-Gastel, de grootste op het platteland van de Meijerij van ‘s-Hertogenbosch. In 1805 werd de kerkelijke gemeente met die van Maarheeze-Soerendonk samengevoegd. Toen de katholieken in 1799 hun kerk weer terugkregen, bouwden de protestanten een eigen kerk, die in 1812 gereed kwam en nog steeds bestaat.
Sindsdien is er veel gebeurd, waaronder de aanleg van de Zuid-Willemsvaart in 1826, de bouw van de IJzeren Rijn in 1879, en de komst van de zinkfabriek. Op 1 januari 1997 werden de gemeenten Budel en Maarheeze samengevoegd tot de gemeente Cranendonck.